VARIO-colloquium 2025
Onder de titel ‘Vlaanderen versnelt - hoe strategisch schakelen? bouwde het VARIO-colloquium 2025 voort op de ‘Vlaamse Versnelling’ - het regeringsbrede offensief om de productiviteit en de competitiviteit van de Vlaamse economie, en dus de welvaart en het welzijn in Vlaanderen, duurzaam te versterken. Strategische sectoren nemen hierin een essentiële rol op en vormen een rode draad door het beleid van de Vlaamse Regering.
Onderzoekers en ondernemers bepalen mee welke innovaties in de toekomst het verschil zullen maken. Innovaties bouwen voort op wetenschappelijke doorbraken. Vermarkting van die innovaties creëert op zijn beurt bijkomende toegevoegde waarde en legt daarmee het fundament voor productiviteitsgroei op lange termijn.
Het colloquium kon rekenen op ruime belangstelling: er waren zo’n 130 aanwezigen. In een uitgebalanceerd programma met keynote-sprekers uit diverse gremia en verschillende bedrijfs-testimonials kwam dit alles aan bod. Het panel met VARIO-leden ging er nog dieper op in. Aan het einde volgde een reactie van de kabinetschef van de minister-president, Simon Gheysen. Het geheel werd gemodereerd door Olivier Schalbroeck.
Openingswoord door VARIO-voorzitter Lieven Danneels
In zijn openingswoord ging Lieven Danneels dieper in op recente VARIO-adviezen die een sterke link hebben met het thema van het colloquium. Om de productiviteit en internationale competitiviteit van Vlaanderen te versterken, moeten we meer inzetten op dynamische vernieuwing en doorbraakonderzoek en-innovaties en het beter faciliteren van creatieve destructie, ondernemend experimenteren en een snellere vertaling van kennis naar innovatieve bedrijven.
Vanuit het beleid werd in het Vlaams Regeerakkoord ook de keuze voor ‘strategische sectoren’ opgenomen. VARIO werd in deze context gevraagd om een advies rond de ‘afbakening van strategische sectoren’. Keuzes maken is complex. Hoe moeten deze keuzes gemaakt worden? Baseren we ons op Vlaamse sterktes uit het verleden? Of gaan we mee met de internationale trend? Daarom werkt VARIO aan een beslissingskader dat richting geeft: transparant, onderbouwd en toekomstgericht. Hoe moeten we strategisch schakelen vormde dan ook de rode draad door dit colloquium.
Keynote Luc Van den hove
De transformatieve impact van AI op de industrie en onze samenleving versnelt in een ongekend tempo. De kern van deze revolutie wordt gevormd door de voortdurende vooruitgang van de microchiptechnologie, die de rekenkracht en efficiëntie biedt die nodig zijn voor AI-toepassingen van de volgende generatie. In zijn presentatie gaf Luc Van den hove, ceo van Imec, aan hoe de toekomst van AI-gedreven innovatie fundamenteel verbonden is met doorbraken in het ontwerp en de fabricage van microchips. Aan de hand van inspirerende voorbeelden binnen sectoren zoals de automobielindustrie en de gezondheidszorg presenteerde hij praktische strategieën die transformatieve innovaties stimuleren. Hij benadrukte hierbij ook het belang van een samenwerkingsverband tussen onderzoeksinstellingen, industriële partners en belanghebbenden bij de overheid.
Testimonial Openchip
Openchip is een gloednieuw full-stack semiconductor bedrijf dat gespecialiseerd is in energie efficiënte system-on-chip (SoC) oplossingen, gebaseerd op de RISC-V architectuur. De focus van het bedrijf ligt op high-performance computing en AI waarmee het NVIDIA naar de kroon wil steken. Openchip werd opgericht in Spanje maar heeft ondertussen vestigingen in diverse Europese landen, met heel recent ook een vestiging in Gent. In zijn testimonal legt Steven Latré, chief AI-officer van Openchip, o.m. uit wat de ambitie is van Openchip en waarom voor Gent werd gekozen. Hij eindigt zijn testimonial met een boodschap aan de Vlaamse Regering.
Keynote Sabine Süsstrunk
Sabine Süsstrunk, professor en decaan van de School of Computer and Communication Sciences, EPFL en tevens voorzitter van de Zwitserse zusterraad van VARIO, de SSC, nam de deelnemers mee in het succesverhaal van Zwitserland, het land dat al jaren de internationale innovatie-rankings aanvoert. De Zwitserse kracht zit in een sterke privésector, een bottom-up aanpak, internationale openheid en een slim samenspel tussen federale en regionale beleidsniveaus. Tegelijk waarschuwde ze voor nieuwe uitdagingen: geopolitieke onzekerheden, de nood aan strategische keuzes, en het belang van blijvende investeringen in talent en infrastructuur. Vlaanderen kan hieruit leren dat excellentie en samenwerking hand in hand gaan, maar dat wendbaarheid en strategisch schakelen essentieel zijn om voorsprong te behouden.
Testimonial Biovia
De tweede testimonial komt van Ann Van Gysel, ceo van Biovia. Biovia is één van de Vlaamse Speerpuntclusters en vertegenwoordigt zowat alle spelers die betrokken zijn bij gezondheidsinnovatie. Biovia is het resultaat van een recente fusie: de cluster voor gezondheidsinnovatie MEDVIA ging samen met flanders.bio, de vertegenwoordiger van biotech- en biopharmabedrijven. Ann gaat dieper in op de sterkte van Vlaanderen in deze domeinen - deels het gevolg van een strategische keuze uit het verleden - en illustreert dit aan de hand van een paar voorbeelden die recent uitgebreid in de media aan bod kwamen. Tot slot doet ook zij een paar aanbevelingen naar de Vlaamse Regering.
Keynote Sam Arts
Sam Arts, professor strategie aan de KU Leuven, presenteerde de resultaten van het onderzoek ‘Wetenschappelijk en technologisch doorbraakonderzoek in Vlaanderen’ dat in opdracht van VARIO werd uitgevoerd. Het doel van de onderzoeksopdracht was om een diepgaand inzicht te bieden in de ontwikkeling en impact van wetenschappelijk doorbraakonderzoek en van doorbraaktechnologie in de regio. Deze evolutie werd gevolgd in de tijd. Daarbij werden de Vlaamse prestaties vergeleken met die van de EU-27, andere toonaangevende regio’s en landen, en met de wereld als geheel.
Testimonial Argenx
Argenx is in 2008 ontstaan in het biotech ecosysteem onder impuls van VIB en 17 jaar later uitgegroeid tot een van de meest waardevolle bedrijven van Vlaanderen. Argenx had vanaf de start de ambitie om een bedrijf uit te bouwen dat internationaal unieke medicijnen op de markt zou brengen.
Panel
Vervolgens gingen vier VARIO-raadsleden in debat over het thema van het colloquium. Ze bogen zich o.m. over de vraag wat volgens hen sterke ecosystemen in Vlaanderen zijn, en of die het resultaat zijn van een ‘strategische beleidskeuze uit het verleden’ en/of van bottom-up sterktes? Hoe kijken ze naar doorbraakonderzoek? En hoe kan de overheid volgens hen de ‘vorming/versterking’ van strategische sterktes stimuleren? Zijn daar altijd financiële middelen vanuit de overheid voor nodig?
Verder spraken de raadsleden zich uit over internationale trends die we niet mogen missen. Wat hebben we daarvoor nodig? Hoe gaan we om met de internationale competitie en het streven naar strategische autonomie die steeds belangrijker worden? Mogen we er gerust op zijn dat we onze huidige sterke posities in de toekomst kunnen vasthouden?
Lieven Danneels
Naast imec en VIB – de zeer succesvolle voorbeelden als gevolg van eerdere beleidskeuzes – zijn er ook sterke ecosystemen die op een andere manier gegroeid zijn, zoals de grootste Europese cluster van diepvriesgroenten-bedrijven in West Vlaanderen en de Software cluster in het Gentse wintercircus. imec en VIB bouwen voort op excellentie op wereldschaal, internationale samenwerking, internationaal toptalent, en dit op een sokkel van aanhoudende overheidsinvesteringen. Bij de andere voorbeelden ligt vooral sterk en ambitieus ondernemerschap aan de basis. Laten we de O in VARIO, de O van ‘ondernemen’, niet vergeten.
De overheid moet dus ook ruimte bieden voor innovatie van onderuit. Het is belangrijk om ondernemerschap te helpen/stimuleren op andere manieren m.n. regelgeving aanpassen, investeringen aantrekken, sterk onderwijs, aantrekken van internationaal toptalent. We moeten ons ook afvragen of kiezen voor strategische sectoren de juiste piste is, moeten we niet eerder kijken welke uitdagingen we binnen die sectoren moeten aanpakken?
Ann Caluwaerts
Dé trend die alles overstijgt is AI. Die verschuift van automatisering naar echte transformatie. De grootste productiviteitswinsten zijn te halen uit de volstrekt nieuwe taken die enkel door AI mogelijk worden. Tegelijk komt er een nieuwe generatie AI aan: AI-agenten en multi-agent systemen die veel dichter komen bij autonomie. Dat vergt een enorme sprong in rekenkracht, data-infrastructuur en energie-efficiëntie.
Onze zwakte is de valorisatie: we zijn wereldtop in wetenschap maar minder in technologische doorbraak- en octrooikracht. Vlaanderen is ook klein en versnipperd. Middelen, expertise én programma’s zitten te veel verspreid. En in een klein land werkt versnippering als een rem op impact. We hebben een structureel tekort aan STEM-profielen. Terwijl AI, chips en biotech net domeinen zijn waar de vraag naar STEM-talent exponentieel stijgt.
Dieter Deforce
Vlaanderen staat heel sterk in biotech en farma. Wat Vlaanderen uniek maakt, is het goed uitgebouwde en geïntegreerde ecosysteem dat de hele waardeketen van life sciences omvat. Van fundamenteel onderzoek tot klinische studies, productie en commercialisatie zijn ook alle schakels aanwezig en met elkaar verbonden. Dit alles maakt Vlaanderen bijzonder aantrekkelijk voor investeerders en internationale samenwerking. Het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) speelt hierin een centrale rol.
De succesverhalen wen Argenx en Biothalys hadden absoluut meer kunnen zijn mochten de GGO en NGT regelgeving in Europa niet zo streng zijn, en er een meer eengemaakte markt voor nieuwe medicijnen zou zijn. Ook het stimuleren van structurele samenwerking tussen actoren om kritische massa te vormen is belangrijk. Vlaanderen bevindt zich op een uniek kruispunt van technologische innovatie. Onze regio combineert een sterke traditie in biotechnologie, een snelgroeiend ecosysteem rond digitale technologie en een wereldvermaarde expertise in halfgeleiders. Deze domeinen versterken elkaar op een manier die Vlaanderen uitermate geschikt maakt om te pionieren in de gezondheidszorg van de toekomst, slimme productie, en duurzame technologieontwikkeling.
Stijn Kelchtermans
Het is belangrijk om voorbij de waan van de dag te kijken, en de structurele trends in de gaten te houden. Een drietal macro trends zijn hierbij belangrijk:
- Waardeketens worden momenteel hertekend in functie van beschikbare grondstoffen, goedkope energie… Welke niche in de waardeketen kunnen wij invullen vanuit onze technologische sterktes, waar kunnen wij ons onmisbaar maken? Dat is creatieve destructie: laten gaan waar andere regio’s beter voor geplaatst zijn en inzetten en investeren in nieuwe sterktes.
- Versmelting van fysieke en digitale innovatie.
- Globalisering van talent
Laat ons kiezen voor excellentie, maar tegelijk ruimte laten voor het onverwachte. Aanhoudende sterke investeringen in fundamenteel onderzoek blijven belangrijk.
Reactie Simon Gheysen
Namens de minister-president uitte Simon Gheysen zijn waardering voor het werk dat VARIO verricht.
Hij ging ook dieper in op het thema van het colloquium. Vlaanderen slaagt er niet alleen in om meer wetenschappelijke kennis te produceren, maar ook om meer output te genereren die vernieuwend is en internationaal weerklank vindt. Ook op het wereldtoneel zorgen we voor de nodige belangrijke doorbraken!
Een permanente en doorgedreven aandacht voor innovatie zal cruciaal zijn voor de toekomstige welvaart van Vlaanderen en bij uitbreiding de EU. De grotere internationale context is er immers één van een reveil van economisch protectionisme en politiek populisme, maar ook van een versterkte focus op strategische autonomie én strategische onafhankelijkheid.
- Voor een kenniseconomie als Vlaanderen is grijze massa het hoogste goed. We moeten dus maximaal mensen trachten warm te maken voor wetenschap, innovatie en ondernemen.
- We hebben nood aan meer appetijt voor risico en ondernemerschap en aan meer publiek en privaat venture capital om dat te faciliteren.
- Als we onze Vlaamse kennis meer willen valoriseren, dan moeten dat doen vanuit een model dat voortbouwt op onze sterktes en moeten we dus uitgaan van een samenwerkingsmodel.
Wrap-up door VARIO-directeur Danielle Raspoet
In haar wrap-up vatte VARIO-directeur Danielle Raspoet de belangrijkste boodschappen samen. Ze ving haar afsluitend stuk aan met een hoopgevende boodschap vanuit de chemiesector – een sector die nu zwaar onder druk staat “Europa moet zich concentreren op wat het echt goed kan. De echte competitie draait niet om wie het goedkoopste gas heeft, maar om wie de beste chemici en de sterkste innovatiekracht heeft.”
Dat geeft goed weer waar het tijdens het colloquium om draaide. Waardeketens worden hertekend in functie van competitiviteit en strategische autonomie en wij moeten ons in die waardeketens onmisbaar maken op onze sterktes.
Nog meer sfeerbeelden van het colloquium?
Hoor als eerste over nieuwe VARIO-adviezen en ander VARIO-nieuws
Abonneer je dan op de VARIO-nieuwsbrief. Je krijgt er wekelijks het jongste nieuws over wetenschap, innovatie en ondernemerschap, uit Vlaanderen, Europa en de wereld, bovenop.