Advies 35: Transformatiegericht Innovatiebeleid: een bestuurskader voor de Vlaamse Overheid

Kader

De wereld kampt met urgente en samenhangende maatschappelijke uitdagingen die fundamentele verandering vergen, zoals de klimaatcrisis, de stikstofcrisis of de gezondheidscrisis (o.a. pandemieën, obesitas, dementie). In zijn Advies 35 focust VARIO op Transformatiegericht Innovatiebeleid. Dit innovatiebeleid van de 3de generatie speelt een cruciale rol bij systeemverandering of systeemtransities. Denk bijvoorbeeld aan de transitie naar een circulaire economie of naar een digitaal en circulair agro-voedingssysteem. Transformatiegericht Innovatiebeleid verhelpt aan wat transitiefalen wordt genoemd. Transitiefalen treedt op wanneer structurele weerstanden - zoals remmende wetgeving, fiscaliteit of marktmacht van gevestigde actoren - een fundamentele verandering van koers verhinderen.

Vijf kenmerken van Transformatiegericht Innovatiebeleid

Transformatiegericht Innovatiebeleid komt voort uit verschillende beleidstradities en omvat vijf kenmerken:

1. Focus op maatschappelijke uitdagingen en inclusieve groei
2. Aangeven van een duidelijke richting
3. Coherent, richtinggevend pakket van beleidsinterventies
4. Betrekken van multipele actoren en globale netwerken
5. Multi-level governance

Aanbevelingen

Steunend op een landenreview in samenwerking met de Nederlandse AWTI (december 2023) en een afzonderlijk achtergrondrapport, ontwikkelde VARIO een participatief bestuurskader voor Transformatiegericht Innovatiebeleid voor de Vlaamse Overheid, samen met 8 aanbevelingen:

• Aanbeveling 1: Maak werk van een sterkere link tussen het innovatie- en transitiebeleid
• Aanbeveling 2: Maak werk van een geactualiseerd, richtinggevend kompas voor transities
  • Aanbeveling 2.1.: Zet de speerpuntclusters meer transformatiegericht in
  • Aanbeveling 2.2.: Zet ook de SOC’s meer transformatiegericht in
• Aanbeveling 3: Versterk de beleidsgerichte kennis- en analysecapaciteit voor transities
• Aanbeveling 4: Maak werk van een coherente beleidsmix die de richting aangeeft
• Aanbeveling 5: Betrek alle relevante partijen met meer aandacht voor pioniers
  • Aanbeveling 5.1.: Versterk de internationale link
• Aanbeveling 6: Zorg voor een overkoepelende en richtinggevende aansturing
• Aanbeveling 7: Maak werk van een sterk en dynamisch professioneel projectmanagement
• Aanbeveling 8: Maak werk van een performant participatief bestuurskader